Vì sao người cao tuổi dễ mắc bệnh phổi kẽ tiến triển?

1. Tổng quan về bệnh phổi kẽ và mối liên hệ với tuổi tác

Ở người khỏe mạnh, mô phổi mềm mại và đàn hồi giúp quá trình hô hấp diễn ra dễ dàng. Tuy nhiên, khi bị bệnh phổi kẽ, các mô này bị viêm và xơ cứng theo thời gian, khiến oxy khó đi vào máu. Kết quả là người bệnh dần cảm thấy khó thở, mệt mỏi, ho kéo dài và giảm khả năng vận động.

Người cao tuổi là nhóm có nguy cơ cao nhất bởi theo thời gian, phổi cũng “lão hóa” như các cơ quan khác. Hệ miễn dịch suy yếu, khả năng tái tạo tế bào giảm, cộng với việc phổi đã phải tiếp xúc nhiều năm với khói bụi, thuốc lá hoặc ô nhiễm môi trường tất cả khiến nguy cơ tổn thương phổi tăng lên đáng kể. Khi cơ thể không còn đủ khả năng sửa chữa mô bị viêm, quá trình xơ hóa xảy ra, dẫn đến bệnh phổi kẽ.

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của bệnh phổi kẽ ở người cao tuổi

2.1. Ảnh hưởng của môi trường và lối sống

Theo các nghiên cứu y học, hơn 60% bệnh nhân bệnh phổi kẽ có tiền sử hút thuốc lá hoặc sống trong môi trường ô nhiễm kéo dài. Khói thuốc và bụi công nghiệp chứa nhiều gốc oxy hóa tự do, gây viêm mạn tính mô phổi, làm tổn thương các sợi collagen và elastin vốn là cấu trúc giúp phổi đàn hồi.

Ngoài ra, người cao tuổi làm việc lâu năm trong môi trường có bụi kim loại, gỗ, hóa chất hoặc dung môi hữu cơ cũng có nguy cơ cao hơn. Khi tuổi tác tăng, khả năng tự đào thải độc tố của cơ thể giảm, khiến tổn thương tích tụ dần và cuối cùng dẫn đến xơ hóa phổi.

2.2. Yếu tố bệnh lý và di truyền

Một số bệnh lý mạn tính như trào ngược dạ dày, thực quản (GERD), viêm phế quản mạn tính, bệnh tự miễn hoặc nhiễm virus cũng có thể là yếu tố góp phần. Ngoài ra, các nhà khoa học phát hiện rằng một số đột biến gen liên quan đến độ dài telomere hoặc gene sản xuất surfactant có thể khiến tế bào phổi nhanh lão hóa hơn, làm tăng nguy cơ mắc bệnh phổi kẽ ở người cao tuổi.

3. Triệu chứng và chẩn đoán bệnh phổi kẽ tiến triển

3.1. Triệu chứng thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua

Một trong những đặc điểm nguy hiểm của bệnh phổi kẽ là triệu chứng ban đầu rất mờ nhạt. Người bệnh thường chỉ cảm thấy ho khan, khó thở khi leo cầu thang, hoặc mệt khi đi bộ xa. Nhiều người cao tuổi cho rằng đây là dấu hiệu bình thường của tuổi già nên không đi khám sớm.

Theo thời gian, bệnh tiến triển nhanh hơn: khó thở xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi, ho dai dẳng không đờm, sụt cân, và cảm giác mệt mỏi kéo dài. Khi nghe phổi, bác sĩ thường phát hiện tiếng ran ẩm (crepitation) ở hai đáy phổi – dấu hiệu đặc trưng của xơ hóa phổi.

3.2. Phương pháp chẩn đoán hiện đại

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ chỉ định chụp CT ngực độ phân giải cao (HRCT). Hình ảnh phổi bệnh nhân bệnh phổi kẽ thường xuất hiện dạng “tổ ong” (honeycombing) biểu hiện của mô phổi bị xơ hóa nặng. Ngoài ra, người bệnh sẽ được đo chức năng hô hấp (FVC, DLCO) để đánh giá khả năng trao đổi khí và loại trừ nguyên nhân khác như lao, COPD, bệnh tự miễn hoặc hậu COVID-19.

Một số bệnh viện còn áp dụng chỉ số GAP (Gender – Age – Physiology) để tiên lượng mức độ nặng và nguy cơ tử vong, giúp bác sĩ cá thể hóa phác đồ điều trị cho từng bệnh nhân.

4. Tiến triển và biến chứng nguy hiểm của bệnh phổi kẽ ở người cao tuổi

Bệnh phổi kẽ tiến triển là bệnh không thể hồi phục. Khi mô phổi đã xơ hóa, chúng không thể trở lại bình thường. Trung bình, người bệnh chỉ sống được 3–5 năm sau khi được chẩn đoán, tùy thuộc vào mức độ nặng lúc phát hiện.

Ở người cao tuổi, tiên lượng thường xấu hơn do thể trạng yếu và có nhiều bệnh nền như tim mạch, tăng huyết áp phổi, tiểu đường hoặc ung thư phổi. Khi xuất hiện đợt cấp tính nghĩa là tình trạng xơ hóa đột ngột tăng nhanh, bệnh nhân có thể rơi vào suy hô hấp cấp, cần thở máy và có nguy cơ tử vong rất cao.

Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp biến chứng nhiễm trùng phổi, loãng xương do thiếu vận động, suy dinh dưỡng, hoặc trầm cảm do phải phụ thuộc vào oxy liệu pháp trong thời gian dài.

5. Điều trị và kiểm soát bệnh phổi kẽ ở người cao tuổi

5.1. Thuốc kháng xơ hóa – bước tiến quan trọng

Dù chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn, nhưng y học hiện nay đã có hai loại thuốc kháng xơ hóa hiệu quả là pirfenidone và nintedanib. Cả hai đều giúp làm chậm tốc độ giảm chức năng phổi từ 40–50%, giảm số đợt cấp và cải thiện đáng kể chất lượng sống.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy, kết hợp hai thuốc có thể mang lại hiệu quả cao hơn so với dùng đơn lẻ, tuy nhiên cần theo dõi sát sao để tránh tác dụng phụ. Nhờ các tiến bộ này, nhiều người cao tuổi mắc bệnh phổi kẽ đã có thể duy trì cuộc sống năng động hơn, ít phải nhập viện hơn trước đây.

5.2. Liệu pháp hỗ trợ và phục hồi chức năng phổi

Ngoài thuốc, bệnh nhân cần kết hợp phục hồi chức năng hô hấp như tập thở sâu, đi bộ nhẹ, hoặc tập yoga giúp cải thiện dung tích phổi. Chế độ dinh dưỡng cân bằng cũng rất quan trọng nên bổ sung thực phẩm giàu protein, omega-3 và vitamin C, E để tăng sức đề kháng.

Đối với những trường hợp thiếu oxy mạn tính, bác sĩ có thể chỉ định oxy liệu pháp tại nhà. Việc sử dụng đúng cách giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, giảm nhịp tim và ổn định huyết áp.

5.3. Theo dõi định kỳ và cân nhắc ghép phổi

Đối với bệnh nhân bệnh phổi kẽ giai đoạn muộn, ghép phổi là lựa chọn cuối cùng. Dù chi phí cao và rủi ro lớn, nhưng đây là phương pháp duy nhất có thể kéo dài tuổi thọ cho người bệnh đủ điều kiện.

Ngoài ra, việc theo dõi định kỳ chức năng phổi, chụp CT ngực và điều chỉnh thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ giúp kiểm soát tiến triển bệnh, tránh biến chứng nặng.

6. Phát hiện bệnh sớm 

Nhiều người cao tuổi thường chủ quan với các dấu hiệu ban đầu như ho khan hoặc khó thở nhẹ. Họ cho rằng đó chỉ là “do tuổi tác” hoặc “thời tiết”, dẫn đến chậm trễ trong chẩn đoán. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả, giúp người bệnh duy trì chức năng phổi ổn định lâu hơn và giảm nguy cơ tử vong.

6.1. Những việc cần làm để phòng và phát hiện sớm

Để phòng tránh bệnh phổi kẽ, người cao tuổi cần bỏ thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với khói bụi, đeo khẩu trang khi ra ngoài và duy trì tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày. Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi có triệu chứng ho khan kéo dài, khó thở hoặc mệt mỏi bất thường, là cách tốt nhất để phát hiện sớm bệnh.

Ngoài ra, người bệnh nên kiểm soát tốt các bệnh nền như đái tháo đường, trào ngược dạ dày, tăng huyết áp, vì đây đều là yếu tố làm nặng thêm bệnh phổi kẽ.

Bệnh phổi kẽ tiến triển là một bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt phổ biến ở người cao tuổi, với diễn tiến âm thầm nhưng hậu quả nặng nề. Dù chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nhờ các thuốc kháng xơ hóa hiện đại, cùng với phục hồi chức năng phổi và chăm sóc toàn diện, người bệnh vẫn có thể sống lâu hơn, khỏe hơn và chất lượng hơn. Phát hiện bệnh sớm chính là “chìa khóa vàng” giúp người cao tuổi bảo vệ lá phổi của mình bởi mỗi hơi thở khỏe mạnh là nền tảng cho một cuộc sống trọn vẹn và ý nghĩa hơn.

Giải pháp bổ phổi, tăng sức đề kháng: BLcare max


BNC Medipharm - CTY TNHH TMDV Y TẾ BÌNH NGHĨA
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm chức năng trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Hotline & zalo: 0965 745 615 & 0978 307 072 &096 880 5353
Website: https://bncmedipharm.com.vn/
Địa chỉ: Tầng 1 Tòa nơ 22 KĐT Pháp Vân, phường Yên Sở, Hà Nội