Nam giới trẻ đối mặt nguy cơ vô sinh vì ô nhiễm môi trường

Thực trạng suy giảm chất lượng tinh trùng ở nam giới 

Trong những thập kỷ gần đây, các báo cáo từ nhiều phòng xét nghiệm trên thế giới cho thấy số lượng và chất lượng tinh trùng ở nam giới ngày một giảm sút. Xu hướng này không chỉ diễn ra ở các quốc gia công nghiệp hóa mà còn lan rộng ở nhiều khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam. Nhiều chuyên gia đánh giá đây là dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng sức khỏe sinh sản nam trong tương lai gần. Một trong những nguyên nhân được ghi nhận là sự gia tăng sự hiện diện của ô nhiễm môi trường, đặc biệt là microplastics và kim loại nặng.

Ngoài các yếu tố truyền thống như hút thuốc, rượu bia, chế độ sinh hoạt ít vận động hay thừa cân, các tác nhân đến từ môi trường sống lại đang đóng vai trò nguy hiểm hơn nhiều. Trong số đó, hai nhân tố mới nổi được chú ý nhất là microplastics và kim loại nặng, những chất có khả năng đi sâu vào cơ thể người và gây rối loạn quá trình sinh tinh cũng như nội tiết tố nam.

Ngày càng có nhiều nam giới trẻ dù không mắc bệnh lý đặc biệt nhưng vẫn có tinh dịch đồ kém. Đây là vấn đề khiến các chuyên gia nghi ngờ tác động âm thầm và lâu dài của các yếu tố ô nhiễm mà con người tiếp xúc hằng ngày.

Microplastics “hạt nhựa nhỏ, tác động lớn” đến sinh sản nam

Đầu tiên cần hiểu microplastics là những mảnh nhựa có kích thước nhỏ hơn 5 mm, được hình thành từ sự phân rã của nhựa lớn hoặc được sản xuất trực tiếp trong các mỹ phẩm và sản phẩm tẩy rửa. Các hạt nhựa này xâm nhập vào cơ thể qua ăn uống, hít thở và thậm chí qua tiếp xúc da. Khi vào cơ thể, chúng có thể đi xuyên qua các mô, lưu lại nhiều năm và gây ra những biến đổi sinh học nguy hiểm.

Nghiên cứu mới đây đã tìm thấy microplastics trong tinh hoàn và tinh dịch người, một phát hiện gây chấn động giới khoa học. Khi đã xâm nhập vào cơ quan sinh dục nam, các hạt này có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến tế bào Sertoli, tế bào Leydig và mạng lưới mạch máu nuôi tinh hoàn những thành phần quyết định đến quá trình sinh tinh.

Microplastics gây tổn thương bằng nhiều cơ chế. Một trong số đó là stress oxy hóa, làm tăng sự hình thành gốc tự do tấn công tế bào tinh trùng. Ngoài ra, microplastics gây viêm, phá vỡ hàng rào máu và tinh hoàn, từ đó làm suy giảm chất lượng tinh trùng và ảnh hưởng đến việc duy trì hormone sinh dục. Các hạt nhựa còn mang theo nhiều chất hóa học thuộc nhóm EDCs như bisphenol, phthalates, PFAS, vốn được biết đến là những chất gây rối loạn nội tiết mạnh.

Kết quả, nam giới tiếp xúc nhiều với microplastics có nguy cơ giảm mật độ tinh trùng, giảm khả năng di chuyển, và tăng tỷ lệ tinh trùng dị dạng. Tình trạng này đặc biệt đáng lo vì phần lớn tiếp xúc microplastics diễn ra âm thầm và khó tránh khỏi trong đời sống hiện đại.

Tác động của kim loại nặng đối với khả năng sinh sản nam

Bên cạnh microplastics, kim loại nặng như chì (Pb), cadmium (Cd), thủy ngân (Hg), arsenic (As) cũng được xác định là tác nhân gây suy giảm sức khỏe sinh sản nam. Trước đây, kim loại nặng thường gắn liền với môi trường công nghiệp, nhưng hiện nay chúng có mặt trong không khí, nước, thực phẩm, đồ dùng sinh hoạt và thậm chí mỹ phẩm.

Nhiều nghiên cứu cho thấy nam giới có nồng độ kim loại nặng trong máu hoặc nước tiểu cao thường có số lượng tinh trùng thấp hơn, tinh trùng di động kém hơn và hình dạng bất thường nhiều hơn. Điều này xảy ra do kim loại nặng gây tổn thương tế bào sinh tinh và làm rối loạn hoạt động của các enzyme thiết yếu trong quá trình phát triển tinh trùng.

Cơ chế gây hại của kim loại nặng cũng liên quan đến stress oxy hóa mạnh mẽ, dẫn đến tổn thương ADN tinh trùng. Chẳng hạn, cadmium có thể phá hủy hàng rào bảo vệ tinh hoàn khiến độc chất xâm nhập dễ dàng hơn. Chì làm ảnh hưởng đến hệ enzyme, cản trở sự phát triển và trưởng thành của tinh trùng. Trong khi đó, thủy ngân và arsenic lại ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sản xuất hormone nam giới.

Điều đáng nói là nam giới trẻ, đặc biệt những người làm việc trong môi trường có hóa chất hoặc bụi kim loại, là nhóm dễ bị tổn thương nhất.

Hiệu ứng cộng hưởng giữa microplastics và kim loại nặng

Một phát hiện đáng lo ngại khác là tác động của microplastics và kim loại nặng không hề tách biệt. Trái lại, chúng có thể kết hợp tạo thành “hiệu ứng cộng hưởng”, làm tăng mạnh độc tính lên tinh hoàn và hormone sinh dục.

Microplastics hoạt động như một “tàu vận chuyển”, có khả năng hấp thụ và mang theo kim loại nặng hoặc các chất hữu cơ độc hại khác. Khi những chất này bám lên bề mặt hạt nhựa, chúng trở nên dễ xâm nhập vào cơ thể hơn, đồng thời tồn tại lâu hơn trong mô sinh dục nam. Điều này khiến lượng độc chất thâm nhập vào tinh hoàn lớn hơn nhiều lần so với khi cơ thể chỉ tiếp xúc với từng loại chất ô nhiễm riêng lẻ.

Một nghiên cứu trên động vật khi cho tiếp xúc đồng thời nanoplastics và manganese cho thấy số lượng tinh trùng giảm mạnh, hormone testosterone giảm rõ rệt, mô tinh hoàn bị tổn thương nghiêm trọng. Điều này làm dấy lên cảnh báo về nguy cơ mà nam giới trẻ đang đối mặt mỗi ngày.

Tác động của ô nhiễm lên tinh dịch đồ và hormone sinh dục

Tinh dịch đồ là xét nghiệm quan trọng đánh giá sức khỏe sinh sản nam, và hiện nay nhiều thay đổi bất thường đang được ghi nhận ở những người có tiếp xúc cao với ô nhiễm môi trường. Những biến đổi bao gồm giảm mật độ tinh trùng, giảm độ di động, đặc biệt là giảm khả năng di chuyển tiến tới yếu tố quan trọng trong thụ thai tự nhiên.

Không chỉ số lượng, mà chất lượng tinh trùng cũng bị ảnh hưởng. Tỷ lệ tinh trùng dị dạng tăng cao, và tình trạng DNA fragmentation gãy ADN tinh trùng được ghi nhận ở nhiều trường hợp, làm giảm khả năng thụ tinh và tăng nguy cơ sảy thai sớm.

Ngoài ra, ô nhiễm môi trường còn tác động đến hệ hormon. Nhiều nam giới có mức testosterone giảm, trong khi estrogen tăng bất thường. Các hormone điều hòa sinh tinh như LH, FSH cũng bị rối loạn. Điều này cho thấy tinh hoàn không chỉ bị tổn thương về cấu trúc mà còn bị ảnh hưởng nghiêm trọng về chức năng.

Giải pháp bảo vệ khả năng sinh sản cho nam giới trong thời đại ô nhiễm

Trước mối nguy từ microplastics và kim loại nặng, nam giới trẻ cần chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình bằng các biện pháp thiết thực.

Điều quan trọng nhất là giảm tiếp xúc với nhựa dùng một lần. Không nên sử dụng chai nhựa tái dùng nhiều lần, tránh làm nóng thức ăn trong hộp nhựa hoặc chứa đồ nóng trong vật dụng bằng nhựa. Thay vào đó, nên ưu tiên đồ dùng bằng thủy tinh, inox, hoặc vật liệu tự nhiên.

Những người làm việc trong môi trường có bụi kim loại, hoá chất hoặc ô nhiễm công nghiệp cần mang đầy đủ đồ bảo hộ và tắm rửa ngay sau khi làm việc để hạn chế tồn lưu kim loại trên da.

Việc khám sức khỏe sinh sản định kỳ, bao gồm tinh dịch đồ và kiểm tra hormone, giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường do ô nhiễm môi trường. Với những đối tượng nghi ngờ tiếp xúc mức độ cao, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm đánh giá độc chất trong cơ thể.

Dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như rau xanh, trái cây màu đỏ tím chứa anthocyanin giúp giảm stress oxy hóa và bảo vệ tinh hoàn khỏi các tác nhân độc hại.

Ngoài ra, nam giới nên tránh các yếu tố nguy cơ như thuốc lá, rượu bia, hạn chế để tinh hoàn tiếp xúc với nhiệt độ cao, duy trì cân nặng hợp lý và sinh hoạt điều độ.

Ô nhiễm môi trường, thách thức lớn đối với sức khỏe sinh sản nam

Trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng tăng, các chất như microplastics và kim loại nặng đang trở thành mối đe dọa trực tiếp đến khả năng sinh sản nam giới. Tinh dịch đồ kém, hormone rối loạn và các tổn thương tinh hoàn là hậu quả rõ ràng mà nhiều nghiên cứu đã ghi nhận. Ý thức cá nhân về môi trường, lựa chọn lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ là những bước đi quan trọng để bảo vệ khả năng sinh sản.

Giải pháp hỗ trợ sức khỏe sinh sản nam giới: King seal



BNC Medipharm - CTY TNHH TMDV Y TẾ BÌNH NGHĨA
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm chức năng trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Hotline & zalo: 0965 745 615
Website: https://bncmedipharm.com.vn/
Địa chỉ: Tầng 1 Tòa nơ 22 KĐT Pháp Vân, phường Yên Sở, Hà Nội