Khi hóa trị, xạ trị, điều trị nhắm trúng đích nên ăn như thế nào?

I. Vai trò dinh dưỡng trong điều trị ung thư gan

1. Vì sao người bệnh ung thư gan dễ thiếu hụt dinh dưỡng?

Gan là cơ quan quan trọng tham gia vào hầu hết các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, từ phân giải protein, lipid đến điều hòa đường huyết. Khi bị ung thư gan, chức năng gan suy giảm, khiến khả năng hấp thu và chuyển hóa dinh dưỡng kém đi. Thêm vào đó, các phương pháp hóa trị và xạ trị thường gây tác dụng phụ như buồn nôn, chán ăn, tiêu chảy, dẫn đến tình trạng sụt cân, mất cơ.

2. Dinh dưỡng và khả năng đáp ứng với hóa trị, xạ trị

Nhiều nghiên cứu cho thấy người bệnh ung thư gan có dinh dưỡng tốt sẽ đáp ứng hiệu quả hơn với hóa trị và xạ trị. Họ ít gặp biến chứng, giảm tình trạng nhiễm trùng và phục hồi nhanh hơn sau mỗi đợt điều trị.

3. Mục tiêu dinh dưỡng trong suốt quá trình điều trị

• Duy trì cân nặng và khối cơ.

• Giảm gánh nặng chuyển hóa cho gan.

• Hỗ trợ hệ miễn dịch và sức đề kháng.

• Giúp cơ thể có đủ năng lượng để vượt qua tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị.

II. Nhu cầu dinh dưỡng thay đổi ra sao khi hóa trị, xạ trị?

1. Ảnh hưởng của điều trị đến chuyển hóa đạm, béo, đường

Trong quá trình hóa trị hoặc xạ trị, không chỉ tế bào ung thư bị tiêu diệt mà cả tế bào lành cũng bị ảnh hưởng. Do đó, nhu cầu protein và năng lượng tăng cao để phục hồi mô tổn thương. Đồng thời, khả năng chuyển hóa chất béo và đường bị ảnh hưởng do gan suy giảm chức năng.

2. Protein chất lượng cao và đạm dễ tiêu cho người bệnh ung thư gan

Người bệnh cần bổ sung đủ đạm nhưng phải chọn loại dễ tiêu như cá, thịt gia cầm bỏ da, trứng, đậu phụ, sữa ít béo. Hạn chế thịt đỏ nhiều mỡ vì dễ gây quá tải cho gan. Protein không chỉ giúp duy trì cơ bắp mà còn tham gia vào quá trình sửa chữa tế bào sau mỗi đợt hóa trị.

3. Chất béo lành mạnh, omega-3 và vai trò chống viêm

Thay vì sử dụng mỡ động vật, bệnh nhân nên ưu tiên dầu thực vật (dầu oliu, dầu đậu nành, dầu mè) và các thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá thu, hạt lanh. Omega-3 có tác dụng chống viêm, hỗ trợ tim mạch và cải thiện tình trạng mệt mỏi do ung thư gan gây ra.

4. Tinh bột nguyên hạt, khoai củ giúp hạn chế tích mỡ gan

Tinh bột là nguồn năng lượng chính, nhưng cần chọn loại có chỉ số đường huyết thấp như gạo lứt, yến mạch, khoai lang. Những thực phẩm này không chỉ cung cấp năng lượng bền vững mà còn hạn chế nguy cơ tích tụ mỡ trong gan.

5. Vitamin và khoáng chất quan trọng cần chú ý

Người bệnh ung thư gan dễ thiếu vitamin B, vitamin D, kẽm, selen và vitamin K. Đây là các vi chất thiết yếu giúp duy trì miễn dịch, đông máu và giảm stress oxy hóa. Việc bổ sung qua thực phẩm như rau xanh đậm, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo, hạt óc chó sẽ hỗ trợ quá trình hồi phục sau hóa trị và xạ trị.

III. Làm thế nào để ăn uống khi gặp tác dụng phụ của hóa trị, xạ trị?

Khi buồn nôn, nôn ói, lựa chọn món dễ tiêu, ít mùi: Buồn nôn là tác dụng phụ phổ biến sau hóa trị. Người bệnh nên ăn các món nguội, ít dầu mỡ, mùi nhẹ như cháo loãng, cơm nắm, bánh mì mềm. Tránh ăn ngay trước hoặc sau khi truyền thuốc để giảm cảm giác khó chịu.

Khi chán ăn, mệt mỏi, chia nhỏ bữa, tăng năng lượng khẩu phần nhỏ: Thay vì ăn 3 bữa lớn, người bệnh nên chia thành 5–6 bữa nhỏ trong ngày. Có thể chọn món giàu dinh dưỡng nhưng khối lượng nhỏ như súp bí đỏ nấu thịt nạc, sinh tố trái cây kết hợp sữa chua, hoặc yến mạch nấu trứng.

Khi thay đổi vị giác, khô miệng điều chỉnh cách chế biến, thêm hương vị nhẹ: Nhiều bệnh nhân ung thư gan than phiền rằng thức ăn trở nên nhạt nhẽo hoặc có vị kim loại. Để khắc phục, có thể thêm gừng, chanh, bạc hà để tạo hương vị dễ chịu. Thức ăn nên được nấu ở mức nhiệt vừa phải để không có mùi quá nồng. Người bị khô miệng nên chọn món mềm, dễ nuốt và uống nước từng ngụm nhỏ giữa các bữa.

Giải pháp thực phẩm phù hợp khi tiêu chảy, huyết áp cao hoặc tổn thương da:

• Tiêu chảy: ăn cơm trắng, khoai tây luộc, chuối chín để cung cấp chất xơ hòa tan.

• Huyết áp cao: bổ sung kali, magie từ rau xanh, khoai lang, chuối.

• Tổn thương da: tăng cường omega-3, vitamin E, kẽm để da phục hồi nhanh hơn.

IV. Lưu ý đặc biệt cho người ung thư gan trong điều trị

Điều chỉnh chế độ ăn khi có cổ trướng, phù, giữ nước: Khi bị cổ trướng hoặc phù, người bệnh nên hạn chế muối và thực phẩm nhiều natri để giảm tình trạng giữ nước, đồng thời vẫn cần duy trì đủ năng lượng qua tinh bột nguyên hạt và đạm dễ tiêu.

Chế độ ăn khi có nguy cơ bệnh não gan ưu tiên đạm thực vật: Người bệnh có nguy cơ bệnh não gan nên giảm đạm động vật và thay bằng đạm thực vật như đậu phụ, sữa đậu nành. Có thể bổ sung thêm sữa giàu acid amin chuỗi nhánh để giảm tích tụ amoniac.

Tăng cường vitamin K cho người rối loạn đông máu: Vitamin K có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Các loại rau xanh như cải bó xôi, súp lơ, rau bina cần được bổ sung đều đặn để giảm nguy cơ chảy máu kéo dài ở bệnh nhân ung thư gan.

Nguyên tắc cá nhân hóa khẩu phần theo thể trạng và giai đoạn bệnh: Mỗi người bệnh ung thư gan có thể trạng, mức độ bệnh và phản ứng với hóa trị, xạ trị khác nhau. Do đó, chế độ ăn cần được cá nhân hóa dựa trên tư vấn của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo hiệu quả tối ưu.

V. Chế độ ăn khoa học 

Dinh dưỡng giữ vai trò nền tảng trong quá trình điều trị ung thư gan. Một chế độ ăn cân bằng, giàu protein dễ tiêu, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất không chỉ giúp giảm tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị mà còn cải thiện sức đề kháng, tăng khả năng đáp ứng điều trị.

Người bệnh ung thư gan cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ, tuân thủ phác đồ điều trị và xây dựng chế độ dinh dưỡng cá nhân hóa. Chính thói quen ăn uống khoa học và hợp lý sẽ là chìa khóa giúp người bệnh vượt qua giai đoạn khó khăn, nâng cao chất lượng sống và kéo dài thời gian sống khỏe mạnh.

Giải pháp tăng cường sức đề kháng: Bi-Nutafit



BNC Medipharm - CTY TNHH TMDV Y TẾ BÌNH NGHĨA
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm chức năng trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Hotline & zalo: 0965 745 615 & 0978 307 072 &096 880 5353
Website: https://bncmedipharm.com.vn/
Địa chỉ: Tầng 1 Tòa nơ 22 KĐT Pháp Vân, phường Yên Sở, Hà Nội