Cần làm gì khi có cơn hen phế quản ác tính?

1. Nhận biết dấu hiệu cơn hen phế quản ác tính

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu và triệu chứng của cơn hen phế quản ác tính là điều cực kỳ quan trọng, vì thời gian là yếu tố quyết định trong việc cứu sống và hạn chế tổn thương phế quản.

1.1 Các triệu chứng điển hình
Hen phế quản có các triệu chứng điển hỉnh như sau:

• Ho: Ho khạc kéo dài, ho nhiều hơn bình thường, đôi khi không hiệu quả vì co thắt đường thở.

• Khò khè: Tiếng rít khi hít thở, đặc biệt là khi thở ra; mức độ khò khè ngày càng nặng, khi cơn ác tính có thể nghe tiếng khò khè nhỏ và sau đó giảm vì tình trạng phổi quá yếu để phát ra âm thanh.

• Tức ngực: Cảm giác nặng, áp lực hoặc bó ép vùng ngực; người bệnh có thể cảm thấy như không đủ không khí, có áp lực nằm trên lồng ngực.

• Khó thở: Đây là biểu hiện rõ ràng nhất, thở nhanh, thở gắng sức; trong trường hợp ác tính, có thể thở rất chậm hoặc thở rất nông; thậm chí xuất hiện tím tái môi, ngón tay.

1.2 Triệu chứng cảnh báo cơn ác tính

Khi bạn, người thân hoặc bệnh nhân đã có tiền sử hen phế quản, nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu sau, thì phải nghĩ ngay đó là cơn hen phế quản ác tính:

• Ý thức lơ mơ, lú lẫn, mất phương hướng. Đây là dấu hiệu thiếu oxy lên não.

• Khó thở dữ dội, không thuyên giảm sau khi dùng thuốc giãn phế quản thông thường.

• Không thể nói chuyện được vì thiếu hơi; mỗi lần nói một hai từ rồi phải ngừng để thở.

• Tiếng khò khè giảm hoặc mất. Đây đôi khi là dấu hiệu xấu hơn chứ không tốt hơn, vì điều đó chứng tỏ phổi không đủ chức năng để tạo âm thanh.

• Nhịp tim rất chậm hoặc không bắt được mạch, thở ngáp, tím tái môi, lòng bàn tay, bàn chân.

• Hô hấp vùng ngực, bụng nghịch thường (đầu ngực và bụng không phối hợp đúng. Đây là dấu hiệu cơ hô hấp kiệt sức).

2. Làm gì khi có cơn hen phế quản ác tính

Khi nhận biết những dấu hiệu trên, việc xử trí ngay lập tức có vai trò quyết định. Dưới đây là các bước cần thực hiện.

2.1 Gọi cấp cứu ngay lập tức

• Không chờ đợi: Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào như khó thở dữ dội, mất ý thức, nói được rất ít từ, tím tái thì phải gọi cấp cứu (115 ở Việt Nam hoặc số cấp cứu địa phương).

• Thông báo rõ là cơn hen phế quản ác tính để nhân viên y tế chuẩn bị dụng cụ hỗ trợ đường thở, oxy, máy thở nếu cần.

2.2 Sử dụng thuốc cấp cứu tại chỗ

• Thuốc làm giãn phế quản dạng SABA (Short-Acting Beta Agonist): hít hoặc khí dung Ventoline ống 5 mg (salbutamol)  liều cao, dùng càng sớm càng tốt.

• Nếu có máy khí dung tại nhà, sử dụng ngay; nếu không, hít qua ống hít (inhaler) theo chỉ dẫn bác sĩ.

• Theo dõi hiệu quả: có giảm khò khè, giảm khó thở, người bệnh cảm thấy dễ thở hơn thì tiếp tục.

2.3 Hỗ trợ hô hấp và chăm sóc y tế khẩn cấp

• Cấp oxy: để đảm bảo oxy trong máu không bị thấp dẫn tới thiếu oxy mô, tím tái môi, tay chân.

• Nếu bệnh nhân quá yếu hoặc có dấu hiệu kiệt sức cơ hô hấp, có thể cần nhập viện, theo dõi sát, đặt ống thở hoặc hỗ trợ bằng máy thở.

• Theo dõi liên tục các dấu hiệu sống: nhịp thở, nhịp tim, huyết áp, độ bão hòa oxy, tình trạng ý thức.

3. Nguyên nhân và tác nhân kích hoạt cơn hen phế quản ác tính

Để phòng ngừa hiệu quả, cần hiểu rõ các nguyên nhân có thể gây khởi phát hoặc làm nặng thêm cơn hen phế quản, đặc biệt dạng ác tính.

3.1 Dị nguyên đường hô hấp

• Bụi nhà, phấn hoa, lông vật nuôi, nấm mốc, bọ trong chăn mền, khói thuốc lá nếu tiếp xúc lâu dài hoặc đột ngột kích thích đường hô hấp, gây viêm phản ứng.

• Các yếu tố công nghiệp: khói xăng dầu, hơi sơn, bụi kim loại… Những môi trường ô nhiễm làm tăng nguy cơ cơn hen khởi phát nhanh và có thể nặng.

3.2 Dị nguyên thực phẩm

• Những người có tiền sử dị ứng với hải sản (tôm, cua, cá, sò…), trứng, thịt gà, lạc… nếu ăn lại các thực phẩm này có thể bùng phát hen.

• Cần nhớ rằng dị ứng thực phẩm đôi khi gây phản ứng nghiêm trọng toàn thân, lan rộng, ảnh hưởng tới cả đường hô hấp.

3.3 Tác nhân nhiễm khuẩn

• Viêm đường hô hấp trên: viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm amidan…

• Khi có nhiễm khuẩn, cơ thể bị kích thích, đường thở đã viêm sẵn có thể phản ứng mạnh hơn, cơn hen dễ chuyển sang dạng ác tính.

3.4 Yếu tố cá nhân và môi trường khác

• Di truyền: nếu trong gia đình có người bị hen phế quản, khả năng bạn bị cao hơn.

• Tâm lý: căng thẳng, lo âu kéo dài, sang chấn tâm lý có thể làm tăng tính phản ứng đường thở.

• Thể trạng: sức đề kháng, tình trạng viêm chung, sửa đổi lối sống (hút thuốc, tiếp xúc ô nhiễm) có thể làm tình hình nặng hơn.

4. Biện pháp phòng ngừa cơn hen phế quản và giảm nguy cơ ác tính

Việc phòng ngừa không chỉ giúp hạn chế số lần lên cơn hen, mà còn giảm nguy cơ cơn ác tính xảy ra.

4.1 Theo đúng phác đồ điều trị

• Dùng thuốc duy trì, thuốc kéo dài và thuốc dự phòng theo chỉ định bác sĩ. Không tự ý ngưng thuốc.

• Kê đơn kiểm soát viêm đường thở (bao gồm corticoid dạng hít), thuốc giãn phế quản dự phòng nếu cần.

• Theo dõi định kỳ chức năng hô hấp (sinh thiết phổi nếu bác sĩ yêu cầu, đo lưu lượng thở ra khi đầy – Peak Flow Meter nếu có).

4.2 Giảm tiếp xúc với dị nguyên

• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên: lau dọn bụi, hút bụi, giặt chăn gối thường xuyên; tránh để môi trường ẩm mốc.

• Tránh khói thuốc lá, không hút thuốc, tránh nơi có người hút thuốc.

• Kiểm tra chất lượng không khí bên ngoài; nếu ô nhiễm cao hạn chế ra đường.

• Đối với thực phẩm đã từng dị ứng nên tránh hoàn toàn hoặc thử lại dưới sự theo dõi y tế nếu cần.

4.3 Quản lý yếu tố thúc đẩy khác

• Chăm sóc vệ sinh tai mũi họng lúc có triệu chứng viêm; điều trị sớm khi có viêm xoang, viêm họng.

• Giữ gìn sức khỏe tổng quát: ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc, tập luyện nhẹ nhàng nếu có thể.

• Quản lý stress: các bài tập thở, thiền, yoga, hoặc hoạt động giải trí giúp tâm lý thoải mái hơn.

• Phát hiện sớm dấu hiệu như ho, khò khè, tức ngực, khó thở, đặc biệt khi có thay đổi mức độ hoặc không đáp ứng với thuốc thông thường.

• Xử trí khẩn cấp khi có dấu hiệu của cơn hen phế quản ác tính: gọi cấp cứu, sử dụng SABA liều cao hoặc khí dung, dùng corticoid uống, hỗ trợ oxy, đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

• Phòng ngừa lâu dài bằng việc tuân thủ phác đồ điều trị, tránh các dị nguyên, quản lý yếu tố môi trường và tâm lý.

Cơn hen phế quản ác tính là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh hen phế quản. Khi cơn hen tiến triển nặng, triệu chứng như ho, khò khè, tức ngực, khó thở không chỉ là khó chịu mà có thể đe dọa tính mạng. Việc nhận biết sớm, xử trí nhanh, và phòng ngừa rất quan trọng trong việc kiểm  soát và điều trị bệnh. Nếu bạn hoặc người thân có tiền sử bị hen phế quản thì hãy chuẩn bị sẵn kế hoạch ứng phó như chuẩn bị thuốc cấp cứu, biết cách sơ cứu, số điện thoại cấp cứu, và quan trọng là tuân thủ điều trị y tế đúng hướng.

Giải pháp bổ phổi, hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: BLcare max


BNC Medipharm - CTY TNHH TMDV Y TẾ BÌNH NGHĨA
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm chức năng trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Hotline & zalo: 0965 745 615 & 0978 307 072 &096 880 5353
Website: https://bncmedipharm.com.vn/
Địa chỉ: Tầng 1 Tòa nơ 22 KĐT Pháp Vân, phường Yên Sở, Hà Nội