Bác sĩ chỉ cách phân biệt đột quỵ và đột tử để sơ cứu đúng cách
Trong cuộc sống hiện đại với áp lực công việc và môi trường sống đầy rủi ro, các vấn đề sức khỏe đột ngột như đột quỵ và đột tử ngày càng trở nên phổ biến. Đây đều là những tình trạng nguy hiểm, có thể xảy ra bất kỳ lúc nào và có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không được xử lý kịp thời. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết cách phân biệt đột quỵ và đột tử, dẫn đến những sơ cứu sai lầm, làm giảm khả năng sống sót của nạn nhân. Dưới đây là những chia sẻ từ bác sĩ chuyên khoa nhằm giúp người dân nhận diện đúng tình trạng và sơ cứu hiệu quả trong những tình huống khẩn cấp.
1. Đột quỵ là gì?
Đột quỵ (Stroke - hay còn gọi là tai biến mạch máu não) xảy ra khi máu không thể lưu thông tới não, dẫn đến việc tế bào não bị thiếu oxy và chết trong vòng vài phút. Nguyên nhân chủ yếu của đột quỵ là:
-
Nhồi máu não (chiếm khoảng 80–85%): do cục máu đông làm tắc động mạch não.
-
Xuất huyết não (15–20%): do vỡ mạch máu trong não.
Dấu hiệu nhận biết đột quỵ
Theo các bác sĩ thần kinh, dấu hiệu của đột quỵ thường xuất hiện đột ngột và có thể nhận biết qua nguyên tắc FAST:
-
F (Face – Mặt): Một bên mặt bị xệ xuống, cười méo miệng.
-
A (Arms – Tay): Yếu hoặc tê một bên tay, không thể nâng đều hai tay.
-
S (Speech – Lời nói): Nói khó, nói ngọng, không rõ lời.
-
T (Time – Thời gian): Thời gian rất quan trọng, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
Ngoài ra còn có các dấu hiệu khác như:
-
Mất thăng bằng, chóng mặt đột ngột.
-
Mất thị lực một hoặc cả hai mắt.
-
Nhức đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.
2. Đột tử là gì?
Đột tử (sudden death) là tình trạng ngừng tim đột ngột, khiến máu ngừng lưu thông đến não và các cơ quan trong cơ thể, gây tử vong nhanh chóng trong vòng vài phút nếu không được hồi sức tim phổi kịp thời. Nguyên nhân chính thường là:
-
Loạn nhịp tim nghiêm trọng, như rung thất, nhịp nhanh thất.
-
Nhồi máu cơ tim cấp.
-
Bệnh cơ tim phì đại.
-
Dị tật tim bẩm sinh.
Dấu hiệu cảnh báo đột tử
Trái với đột quỵ, đột tử thường không có dấu hiệu báo trước rõ ràng. Tuy nhiên, trước khi ngừng tim, một số người có thể trải qua:
-
Đau thắt ngực dữ dội, kéo dài hơn vài phút.
-
Khó thở đột ngột, vã mồ hôi lạnh.
-
Ngất xỉu, mất ý thức nhanh chóng.
-
Mạch yếu hoặc không bắt được mạch.
-
Ngừng thở, da tái xanh hoặc tím tái.
3. Phân biệt đột quỵ và đột tử

4. Cách sơ cứu đột quỵ đúng cách
-
Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.
-
Để người bệnh nằm nghiêng, tư thế thoải mái, giúp máu lưu thông.
-
Giữ đường thở thông thoáng, nới lỏng quần áo, khăn cổ.
-
Quan sát tình trạng hô hấp và ý thức.
-
Không cho ăn uống bất cứ thứ gì, kể cả nước vì dễ gây sặc.
-
Nếu người bệnh nôn, xoay đầu sang một bên để tránh hít phải dịch nôn.
Tuyệt đối không nên:
-
Không xoa dầu, cạo gió hay dùng mẹo dân gian.
-
Không cố di chuyển bệnh nhân nếu không cần thiết.
-
Không trì hoãn việc gọi cấp cứu để “chờ xem sao”.
5. Cách sơ cứu đột tử (ngừng tim đột ngột)
Với đột tử, thời gian là vàng. Nạn nhân cần được cấp cứu ngay lập tức trong 3–5 phút đầu tiên, nếu không sẽ tổn thương não vĩnh viễn.
Các bước hồi sinh tim phổi (CPR):
-
Kiểm tra phản ứng và hơi thở:
-
Gọi to, lay nhẹ, nếu không phản ứng, hãy kiểm tra nhịp thở.
-
Nếu không thở hoặc thở bất thường, bắt đầu CPR ngay.
-
-
Gọi cấp cứu 115, đồng thời nhờ người khác đi tìm máy sốc điện.
-
Ép tim ngoài lồng ngực:
-
Đặt 2 tay chồng lên nhau, ép vào giữa ngực nạn nhân.
-
Ép sâu khoảng 5–6 cm, nhịp khoảng 100–120 lần/phút.
-
Sau mỗi 30 lần ép, thổi ngạt 2 lần (nếu biết kỹ thuật).
-
-
Tiếp tục ép tim, thổi ngạt cho đến khi:
-
Nạn nhân có dấu hiệu hồi phục (thở, cử động, mở mắt).
-
Nhân viên y tế đến.
-
Người thực hiện kiệt sức.
-
Lưu ý: Nếu không biết thổi ngạt, vẫn có thể chỉ ép tim liên tục.
6. Khi nào cần nghi ngờ là đột tử chứ không phải đột quỵ?
-
Nếu nạn nhân bất tỉnh hoàn toàn, không thở, không có mạch, khả năng cao là đột tử.
-
Nếu người bệnh còn tỉnh táo một phần, còn nói được nhưng bị yếu liệt, nghi ngờ là đột quỵ.
-
Trường hợp đau ngực trước đó, rồi ngất và ngừng thở nhanh chóng, nên xử lý như ngừng tim.
7. Vai trò của cộng đồng và giáo dục sơ cấp cứu
Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp đột tử hoặc đột quỵ bị tử vong là do thiếu người biết sơ cứu, hoặc sơ cứu sai cách. Do đó, bác sĩ khuyến nghị:
-
Mỗi người dân nên học kỹ năng sơ cấp cứu cơ bản, đặc biệt là CPR.
-
Gia đình có người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp nên chuẩn bị sẵn kế hoạch ứng phó khi có tình huống khẩn cấp.
-
Cơ quan, trường học, trung tâm thương mại cần trang bị máy sốc tim tự động và đào tạo nhân sự sử dụng.
Đột quỵ và đột tử đều là những tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có biểu hiện khác nhau và cần xử lý khác nhau. Việc phân biệt đúng và sơ cứu kịp thời sẽ quyết định tỷ lệ sống sót của người bệnh. Hãy nhớ: đừng hoảng loạn, hãy hành động nhanh và đúng cách. Bằng việc trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết, mỗi người trong cộng đồng có thể là người hùng thầm lặng, cứu sống một mạng người ngay trong những phút giây sinh tử.
Giải pháp duy trì sức khỏe tim mạch: Bi-Cozyme max
BNC Medipharm - CTY TNHH TMDV Y TẾ BÌNH NGHĨA
Đơn vị nhập khẩu và phân phối thực phẩm chức năng trực tiếp từ Mỹ, Canada độc quyền phân phối tại Việt Nam.
Hotline & zalo: 0965 745 615 & 0978 307 072 &096 880 5353
Website: http://bncmedipharm.com.vn
Địa chỉ: Tầng 1 Tòa nơ 22 KĐT Pháp Vân, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội